لیلی و مجنون

بخش اول

نظامی شاعری است بزرگ با آثار متعدد و متنوع و ما بر آنیم که در این مقاله و مقالاتی دیگر در اینده ای نزدیک مروری بر آثار او داشته باشم.

موضوع این مقاله پرداختن و مرور غم نامه او یعنی افسانه معروف و مشهور عرب، داستان "لیلی و مجنون" است.

این کتاب از دوبخش مقدمه و داستان اصلی تشکیل شده است.

بخش مقدمه کتاب مانند سایر آثار شاعران بزرگ و با ایمان، با حمد و ستایش خداوند آغاز می شود:

ای نامِ تو بهترین سرآغاز

بی نامِ تو نامه کی کنم باز؟

ای یاد تو مونس روانم

جز نام تو نیست بر زبانم

ای کارگشای هر چه هستند

نامِ تو کلید هر چه بستند

ای هیچ خطی نگشته ز اول

بی حجت نامِ تو مسّجل

ای هست کن اساس هستی

کوته ز درت درازدستی

ای خطبه تو تبارک الله

فیض تو همیشه بارک الله

ای تو به صفات خویش موصوف

ای نهی تو منکر، امر معروف

پیش تو نه دین نه طاعت آرم

افلاس تهی شفاعت آرم

تا غرق نشد سفینه در آب

رحمت کن و دستگیر و دریاب

زان پیش کاجل فرا رسد تنگ

و ایام عنان ستاند از چنگ

ره باز ده از ره قبولم

بر روضه تربت رسولم

نظامی در این ابیات با آوردن صدو پنج بیت ضمن وصف و ستایش خدا و شمردن صفات مختلف، خواستار لطف، رحمت و بخشش حق تعالی است.

پس از حمد و ستایش حق به نعت حضرت رسول می پردازد.

ای شاهسوار ملک هستی

سلطان خرد به چیره دستی

ای ختم پیمبران مرسل

حلوای پسین و ملح اوّل

ای حاکم کشور کفایت

فرمانده فتوی ولایت

هرک آرد با تو خودپرستی

شمشیر ادب خورد دودستی

ای خاک تو توتیای بینش

روشن به تو چشم آفرینش

نظامی در این ایبات با کلملت بسیار زیبا، حضرت رسول را نعت کرده و او دلیل آفرینش هستی می داند. پس از نعت حضرت درباره معراج ایشان صحبت می کند.

ای نقش تو معرجِ معانی

معراجِ تو نقل آسمانی

از هفت خزینه درگشاده

بر چار گهر قدم نهاده

از حوصله زمانه تنگ

بر فرقِ فلک زده شباهنگ

چون شب علمِ سیاه برداشت

شبرنگ تو رقص راه برداشت

خلوتگه عرش گشت جایت

پرواز پری گرفت پایت

سر بر زده از سرای فانی

بر اوج سرای امّ هانی

جبریل رسید طوق بر دست

کز بهر تو آسمان کمر بست

بر هفت فلک حلقه بستند

نظاره توست هرچه هستند

.....

نظامی پس از صحبت درباره معراج حضرت رسول، درباره آفرینش هستی هم ابیاتی می آورد و پس از دلیل سرایش این کتاب را عنوان می کند:

روزی به مبارکی و شادی

بودم به نشاط کیقبادی

ابروی هلالیم گشاده

دیوان نظامیم نهاده

صبح از گل سرخ دسته بسته

روزم به نفس شده خجسته

در خاطرم اینکه وقت کار است

کاقبال رفیق و بخت یار است

تا کی نفس تهی گزینم؟

وز شغل جهان تهی نشینم؟

در این ابیات نظامی عنوان می کند که یکروز با خوشی و شادی نشسته بود و دیوانش هم روبرویش قرار داشت. با خود فکر می کردم که تا کی می خواهم اینگونه بنشینم بهتر است که کار مفیدی انجام دهم. من در حال فکر به این موضوع بودم که:

در حال رسید قاصد از راه

آورد مثال حضرت شاه

بنوشته به خطِ خوبِ خویشم

ده پانزده سطر نغز بیشم

کای محرم حلقه غلامی

جادو سخن جهان، نظامی

از چاشنی دمِ سحرخیز

سحری دگر از سخن برانگیز

خواهم که به یاد عشقِ مجنون

رانی سخنی چو درّ مکنون

چون لیلی بکر اگر توانی

بکری دو سه در سخن نشانی

تا خوان و گویم: این شکر بین

جنبانم سر که: تاج سر بین

قاصد شاهِ وقت –شروانشاه- برای نطامی نامه ای می فرستد و با عناوین زیبا او را مخاطب قرار داده و از او می خواهد که داستان "لیلی و مجنون" را به نظم در آورد.

نظامی عنوان می کند که وقتی قاصد شاه رسید و نامه را خواندم نه جرات داشتم که از این کار سر باز بزنم و نه اینکه رغبتی برای سرایش این داستان داشتم، تا اینکه فرزند ارجمندم –محمد- که مثال جان برایم عزیز است از من خواست تا همانگونه که داستان "خسرو شیرین" را به نظم در آوردم در مورد "لیلی و مجنون" هم این کار انجام دهم. سرانجام نظامی راضی شده و کار را با بی میلی شروع می کند و به گفته خودش در مدت زمانی کمتر ازچهار ماه، چهار هزار بیت را می سراید.

این چارهزار بیت اکثر                                     شد گفته به چار ماه کمتر

سپس ابیاتی را در مدح "شروانشاه"، سپردن فرزندش به او و شکایت از حسودان آورده و به نصیحت فرزندش می رسد و با ابیاتی بسیار زیبا او را نصیحت می کند، گویی که غیر مستقیم تمام فرزندان ایران را نصیحت می کند.

ای چارده ساله قرة العین

بالغ نظر علوم کونین

آن روز که هفت ساله بودی

چون گل به چمن حواله بودی

واکنون که به چارده رسیدی

چون سرو بر اوج سر کشیدی

غافل منشین نه وقت بازیست

وقت هنر است و سرفرازیست

دانش طلب و بزرگی آموز

تا به نگرند روزت از روز

چون شیر به خود سپه شکن باش

فرزند خصال خویشتن باش

دولت طلبی سبب نگه دار

با خلق خدا ادب نگه دار

نظامی به فرزندش می گوید که دیگر زمان بازی گذشته وقت فراگیری علم ودانش و کمال و ادب است و با زبانی بسیار شیوا راه و روش بزرگی را نه تنها به فرزند خود بلکه به تمام فرزندان این مرز و بوم آموزش می دهد.

سپس نکاتی را یادآوری می کند از جمله خوبی کم گویی، آنگاه به یاد رفتگانش شعر می سراید. سپس با ابیاتی کوتاه نکاتی از رازهای زندگی را از جمله فراموش کردن جسمپف سرکشی و عمر رفته، ترک خدمت شاهان، گرایش به قناعت و خرسندی، فروتنی و خوشرو بودن و خدمت به خلق از جمله مواردی است که نظامی با بیانی شیرین آنها را عنوان می کند.

سپس به داستان لیلی و مجنون می رسد.

زن و شوهر

داستانی از فرانتس کافکا

آثار کافکا  که با وجود وصیت او مبنی بر نابود کردن همه آنها، اکثراً پس از مرگش منتشر شدند ـ در زمره تأثیرگذارترین آثار در ادبیات غرب به شمار می‌آیند.

یکی از داستان های این نویسنده با عنوان زن و شوهر از نظرتان می گذرد:

کسب و کار به طور کلی آنقدر خراب است که گاه گداری وقتی در دفتر وقت زیاد می آورم، کیف مستوره ها را برمی دارم تا شخصاً سراغ مشتری ها بروم. از جمله مدت ها بود قصد داشتم یک بار هم سراغ «ن» بروم که قبلاً با هم رابطه تجاری مستمری داشتیم که سال پیش به دلایلی برای من نامعلوم، تقریباً قطع شد. برای ناپایداری هایی از این دست هم حتماً نباید دلیل ملموسی وجود داشته باشد؛ در شرایط بی ثبات امروزی بیشتر وقت ها یک هیچ وپوچ یک حالت روحی کار خودش را می کند؛ بعد هم یک هیچ و پوچ، یک کلمه می تواند کل موضوع را دوباره سروسامان بدهد. اما ملاقات با «ن» کمی دست و پاگیر است، پیرمردی است این اواخر بسیار رنجور و گرچه هنوز خودش امور کسب را در دست دارد، اما، کمتر به مغازه می آید؛ برای ملاقات با او باید به منزلش رفت و آدم بدش نمی آید این نوع انجام معامله را هرچه بیشتر عقب بیندازد.غروب دیروز اما بعد از ساعت ? راه افتادم؛ البته دیگر ساعت مناسبی نبود اما مسئله کار بود نه دید و بازدید. شانس آوردم. «ن» منزل بود؛ وارد که شدم گفتند تازه با زنش از قدم زدن برگشته و به اتاق پسرش رفته که ناخوش احوال و بستری بود.

 به من هم گفتند به آن اتاق بروم؛ اول این پا آن پا کردم اما بعد دیدم بهتر است هر چه زودتر این دیدار ناخوشایند را تمام کنم. در همان هیبتی که بودم با پالتو، کلاه و کیف مستوره ها به دست از اتاق کوچکی رد شدم و به اتاقی که در آن چند نفری در نوری مات دور هم نشسته بودند و محفلی کوچکتر درست شده بود، رفتم.لابد غریزی بود که اول نگاهم به دلالی که خیلی خوب می شناسمش و به نوعی رقیبم است، افتاد. پس او قبل از من خودش را به اینجا رسانده بود! انگار که پزشک معالج باشد، راحت چسبیده به تخت بیمار جا خوش کرده بود. پالتوی زیبای گشاد دکمه نشده ای پوشیده و با ابهت نشسته بود. پررویی اش نظیر ندارد. احتمالاً مرد بیمار هم که با گونه های اندک از تب سرخ دراز کشیده بود و گاهی نگاهی به او می انداخت، همین نظر را داشت. آنقدرها هم جوان نیست، پسر را می گویم، مردی به سن و سال من با ریشی پر و کوتاه و به خاطر بیماری، نامرتب.

«ن» پیر، مردی بلند و چهارشانه که با شگفتی متوجه شدم از فرط ناراحتی لاغر و خمیده و پریشان شده است، هنوز همانطور که از راه رسیده بود، پالتوی پوست به تن ایستاده و به نجوا به پسرش چیزی می گفت.زنش کوچک اندام و ظریف اما پرتحرک، – گرچه حواسش به «ن» بود و به هیچ یک از ما توجهی نداشت _ سعی می کرد تا پالتوی پوست را از تن «ن» درآورد که به خاطر اختلاف قدشان با اشکال مواجه شده بود، اما سرانجام موفق شد. شاید هم مشکل اصلی این بود که «ن» قرار نداشت و مدام با دست هایش دنبال صندلی می گشت که بالاخره پس از کندن پالتو زنش به سرعت به طرفش کشید. خود زن پالتوی پوست را برداشت و در حالی که تقریبا زیرش گم شده بود از اتاق بیرون رفت.به نظر می آمد که بالاخره نوبت من رسیده بود. به عبارت دیگر نرسیده بود و اوضاع نشان می داد که هرگز هم نمی رسید.

اگر می خواستم تلاش کنم باید درجا می کردم، چون حس می کردم شرایط برای مذاکره ای تجاری مدام بدتر می شد؛ اهلش هم نبودم تا ابد سرجایم بنشینم، مثل آن دلال که انگار چنین قصدی داشت؛ تازه من که اصلاً خیال نداشتم ملاحظه او را بکنم. بنابراین با وجودی که متوجه شدم «ن» دلش می خواست کمی با پسرش صحبت کند، بی معطلی شروع کردم به حرف زدن. بدبختانه عادت دارم وقتی مدتی هیجان زده حرف می زنم _ که اغلب اوقات پیش می آید و در اتاق آن بیمار زودتر از همیشه پیش آمد _ بلند شوم و همان طور که حرف می زنم، اینور و آنور بروم. در دفتر خودم عادت بدی نیست، ولی در منزل دیگران کمی اسباب زحمت است. ولی نتوانستم جلوی خودم را بگیرم، به خصوص که سیگارم را هم همراه نداشتم. خب هر کسی عادت های بدی دارد، تازه در مقایسه با عادت های آن دلال از عادت های خودم بدم نمی آمد.

مثلاً همین عادتش که هی کلاهش را که به دست گرفته و آرام تکان می دهد ناگهان و غیرمنتظره سرش می گذارد و بلافاصله انگار که اشتباه کرده باشد، برمی دارد؛ اما به هرحال لحظه ای کلاه به سر می نشیند و این کار را هم هی تکرار می کند. واقعاً که چنین حرکتی اصلاً شایسته نیست. کاری به کارش ندارم، اینور و آنور می روم، حواسم کاملاً جمع حرف هایی است که می زنم و توجهی به او ندارم. اما حتماً کسانی هستند که کلاه بازی او حواسشان را حسابی پرت می کند. البته وقتی دارم تلاش می کنم این کارشکنی ها را که نمی بینم هیچ، اصلاً هیچ کس را نمی بینم. طبیعتاً متوجه ام که چه می گذرد ولی تا وقتی که حرفم تمام نشده و یا تا وقتی که اعتراضی نشنوم، برایم اهمیتی ندارند. مثلاً متوجه شدم که «ن» اصلاً حال و حوصله گوش کردن نداشت؛ دست ها را روی دسته صندلی گذاشته بود بی حوصله اینور و آنور می شد، نگاهش به من نبود بلکه بی هدف در خلا پرسه می زد و در صورتش آنچنان بی توجهی دیده می شد که انگار کلمه ای از گفته هایم حتی حس حضور من در آنجا راهی به وجودش پیدا نمی کرد. تمام این رفتار بیمارگونه و نومیدکننده را می دیدم، اما باز هم حرف می زدم، انگار که قصد داشتم با حرف هایم با پیشنهادهای مناسبم _ خودم هم از امتیازاتی که می دادم بی آن که کسی طلب کرده باشد، وحشت برم داشته بود _ هر طور شده توازنی ایجاد کنم. از این هم که متوجه شدم آن دلال بالاخره کلاهش را روی پا گذاشت و دست ها را به سینه زد، احساس رضایت خاصی کرده بودم.

 به نظر می رسید توضیحات من که در مواردی با توجه به حضور او بیان می شد، برنامه هایش را تا حدی به هم ریخته بود. شاید هم با آن احساس رضایتی که در من به وجود آمده بود، بی وقفه به حرف زدن ادامه داده بودم اگر که پسر که تا آن لحظه برایم اهمیتی نداشت و توجهی به او نکرده بودم دفعتاً سر از بالش برنداشته و با مشت تهدیدم نکرده و به سکوت وادارم نکرده بود. معلوم بود که می خواهد حرفی بزند، چیزی نشان بدهد اما توان کافی نداشت. اول فکر کردم دچار پریشانی ناشی از تب شده، اما وقتی بی اختیار و بلافاصله به «ن» پیر نگاهی انداختم، متوجه منظورش شدم.«ن» نشسته بود با چشم های باز یخ زده، بیرون زده و بی رمق می لرزید و به جلو خم شده بود، انگار که پس گردنش را گرفته باشند یا پس گردنی خورده باشد؛ لب پائین حتی فک زیرین با آن لثه لخت، بی اختیار آویزان بود تمام صورتش به هم ریخته بود؛ گرچه به سنگینی اما هنوز نفس می کشید. بعد هم انگار رها شده باشد روی پشتی صندلی افتاد. چشم ها را بست، ردی از تقلایی عظیم در صورتش کشیده شد و سپس تمام شد. به سرعت به طرفش رفتم، دست سرد و بی جان آویزان را که به چندشم انداخت، گرفتم؛ نبض نمی زد. پس تمام کرده بود. خب پیر بود. خدا کند که مرگ برای ما هم آسان باشد.

چند کار بود که باید می کردیم. کدامش واجب تر بود؟ در پی کمک به دور و برم نگاه کردم، ولی پسرک روانداز را روی صورتش کشیده بود و هق هقش که انگار تمامی نداشت به گوش می رسید؛ دلال به سردی وزغی در دو قدمی «ن» و روبه رویش نشسته بود و جم نمی خورد.معلوم بود مصمم است جز اینکه منتظر گذشت زمان باشد، کاری انجام ندهد. پس من، فقط من مانده بودم که باید کاری می کردم و در آن لحظه هم مشکل ترین کار را یعنی دادن خبر به زن به روشی قابل قبول به روشی که در دنیا وجود نداشت.

 در همین لحظه گام های تند و پرشتابش را در اتاق کناری شنیدم.زن – هنوز لباس بیرونش را به تن داشت، وقت نکرده بود تا عوض کند _ لباس خوابی را که روی بخاری گرم کرده بود، آورد و می خواست تن شوهرش کند.وقتی دید ما آنقدر ساکتیم، لبخندی زد و سری تکان داد و گفت: «خوابش برده» و با معصومیتی بی نهایت همان دستی را که من با انزجار و چندش به دست گرفته بودم، گرفت و _ انگار که بازی می کند _ بوسید و _ خدا می داند که ما سه نفر چه قیافه ای داشتیم – «ن» تکان خورد، خمیازه بلندی کشید، زن پیراهن را تنش کرد، «ن» نق های پرمحبت زنش به خاطر خسته شدن از پیاده روی بسیار طولانی را با دلخوری ساختگی گوش کرد و عجیب بود که از بی حوصلگی هم حرف زد. بعد هم به خاطر اینکه به اتاق دیگری نرود تا مبادا بین راه سردش شود، موقتاً کنار پسرش در تختخواب دراز کشید. کنار پای پسرش سرش را روی دو بالشی گذاشت که زن با عجله آورده بود. این دیگر با توجه به آنچه که گذشته بود، به نظرم عجیب نیامد. بعد هم گفت که روزنامه عصر را بیاورند، بی توجه به مهمان ها روزنامه را به دست گرفت، اما نمی خواند. نگاهی سرسری به صفحه ها می انداخت و با تیزبینی شگفت انگیز کاسبکارانه ای کلمات ناخوشایندی در جواب پیشنهادهای ما می گفت، دست آزادش را مدام به طور تحقیرآمیزی تکان می داد و زبانش را پرسروصدا در دهن می گرداند و به رخ ما می کشید که از حرف های کاسبکارانه ما حالش به هم می خورد.

دلال نتوانست جلوی خودش را بگیرد، چند کلمه نامناسب پراند؛ حتی او هم با تمام خرفتی حس کرده بود که پس از آن اتفاق باید تعادلی به وجود بیاید که البته به روش او امکان نداشت.من دیگر به سرعت خداحافظی کردم، در واقع از دلال ممنون بودم؛ بی حضور او قادر نبودم تصمیم به رفتن بگیرم.

کنار در خانم «ن» را دیدم. درماندگی اش را که دیدم، بی اختیار گفتم که مرا کلی یاد مادرم می اندازد و وقتی حرفی نزد، اضافه کردم: «شاید دیگران باور نکنند، اما مادرم معجزه می کرد. هر چه را که ما خراب می کردیم، او درست می کرد. در همان کودکی از دستش دادم.» به عمد آرام و شمرده حرف می زدم، حدس زده بودم که گوش پیرزن سنگین بود. اما از قرار معلوم اصلاً نمی شنید. چون بی هیچ ربطی از من پرسید: «ظاهر شوهرم چی؟» بعد هم از کلماتی که برای خداحافظی گفت، فهمیدم مرا با دلال عوضی گرفته بود؛ دلم می خواست قبول کنم که در موارد دیگر آنقدر حواسش پرت نیست.بعد از پله ها پایین رفتم. پایین رفتن سخت تر از بالا رفتن بود که تازه این هم ساده نبود.وای که چه راه های بی سرانجامی هست و چه باری را باید همچنان با خود بکشیم.

برای ما كه از نعمت شنوایی بهره‌مند هستیم و هر لحظه اراده كنیم مقاصد و امیال خود را در قالب كلمات و جملات به دیگران می‌گوییم، اندیشه اینکه شنوایی و زبان[1] چه نقش مهمی در زندگی افراد دارد، بدون شك میسر نیست؛ ولی اگر نظریه دانشمندان را درباره رابطه میان زبان و اندیشه بپذیریم و اهمیت زبان را در امور اجتماعی بررسی كنیم، به این حقیقت بیشتر پی‌خواهیم برد كه گروه ناشنوا كه به سبب محرومیت از حس شنوایی، قادر به تكلم نیز نمی‌باشند، زندگی سختی را می‌گذرانند. آنكه زبانش بسته است، قدرت تفكرش نیز محدود است؛ زیرا انسان، هم مقاصد خود را با کلمات بیان می‌کند و هم با این کلمات و مفاهیم فکر می‌کند و اگر این وسایل در دسترس فرد نباشد، قدرت اندیشه او محدود خواهد شد.

وزوز گوش عبارت است از احساس يك صدا يا زنگ در گوش كه معمولا حالت ذهني (سابژكتيو) و بندرت حالت عيني (ابژكتيو) دارد. در حالت سابژكتيو (نوع غير ارتعاشي)، وزوز گوش را فقط خود بيمار مي‌شنود ولي در حالت ابژكتيو (نوع ارتعاشي) پزشك هم به كمك روش‌هايي مي‌تواند آن را بشنود.

فرد در موارد خفيف فقط آن را در محيط‌هاي آرام و در شب، زمان خواب مي‌شنود. گاه وزوز گوش آنقدر شديد است كه نه‌تنها باعث اختلال شنوايي و ناراحتي عصبي مي‌شود بلكه ممكن است فرد را به خودكشي سوق دهد. وزوز گوش غالبا نشانه بيماري‌هاي گوش است و گاه اولين و تنها نشانه اين بيماري‌هاست. در بسياري از موارد علت آن را نمي‌توان كشف كرد.

وزوز گوش سابژكتيو از اختلالات كل سيستم شنوايي ازگوش خارجي تا حلزون و از عصب زوج هشتم تا كورتكس مغز ناشي مي‌شود. خصوصيات وزوز گوش به تعيين محل اختلال كمك نمي‌كند، اما در بعضي از اختلالات يك نوع وزوز گوش، شيوع بيشتري دارد. وزوز گوش سابژكتيو كه از سرومن مجراي خارجي گوش، سوراخ شدگي پرده تمپان يا وجود مايع در گوش مياني ناشي مي‌شود، معمولا فركانسي پايين دارد و ممكن است متناوب باشد. اين حالت باعث خفه شدن ديگر صداها و تغيير صداي بيمار مي‌شود. در اتواسكلروز تقريبا هميشه در مراحلي از بيماري وزوز گوش ظاهر شده، ماه‌ها يا سال‌ها باقي مانده، سپس با پيشرفت بيماري، از بين مي‌رود. وزوز گوش در اين بيماران حالت ثابت دارد (بدون نوسانات وسيع) و ممكن است به صورت سوت، زنگ يا مخلوطي از چندين صدا باشد. وزوز گوش در اوتيت مديا غالبا حالت ضرباني دارد و با رفع التهاب، ناپديد مي‌شود. اوتيت مدياي مزمن بندرت سبب وزوز گوش مي‌شود.

در پيرگوشي و كاهش شنوايي ناشي از صدا، وزوز گوش معمولا پرفركانس است و بيشترين شدت آن در حدود فركانسي است كه حداكثر كاهش شنوايي وجود دارد. هر فردي كه بر اثر صدايي بلند (نظير شليك گلوله) دچار وزوز گوش (و كاهش‌گذاري شنوايي) مي‌شود، بايد بداند كه اين وزوز گوش يك هشدار است بر اين كه اگر به مواجهه با اين صدا ادامه دهد، دچار كاهش شنوايي دائمي خواهد شد.

برخي از داروها نظير ساليسيلات‌ها، ايبوپروفن، ايندومتاسين، فنيل بوتازون، آمينوگليكوزيدها، فلزات سنگين (نظير آرسنيك)، كينين و بعضي از ضد افسردگي‌ها (آمي تريپتيلين، آموكساپين، دزيپرامين، دوكسپين، ايميپرامين، نورتريپتيلين، تري ميپرامين، پروتريپتلين و تزازودن) مي‌توانند با آسيب حلزون و عصب زوجVIII باعث وزوز گوش شوند. اين وزوز گوش معمولا فركانس بالا داشته و ممكن است با قطع دارو ادامه يابد. گاه حتي با يك دوز واحد و اندك از اين داروها وزوز گوش رخ مي‌دهد. رخداد وزوز گوش مي‌تواند هشداري باشد كه در صورت قطع نكردن دارو كاهش شنوايي برگشت‌ناپذير خواهد بود.

تغييرات عروقي در ( CNSبه علت آرتريواسكلروز يا هيپرتانسيون) به طور شايع باعث وزوز گوش با فركانس بالا مي‌شود. در هيپرتانسيون غالبا وزوز گوش با ميزان فشارخون نوسان مي‌كند. تومورهاي يوستريور فوساي جمجمه بويژه تومورهاي زاويهCP در اوايل سير خود باعث وزوز گوش مي‌شوند. حتي ممكن است نوروم آكوستيك چندين سال قبل از ايجاد كاهش شنوايي يا اختلال تعادل، با وزوز گوش (مداوم و با فركانس بالا يا پايين) تظاهر كند. وزوز گوش يكي از 3 علامت مشخصه بيماري منير است. اين وزوز گوش نوساني فركانس پايين دارد و قبل از حمله حاد، سرگيجه ظاهر مي‌شود و بعد از حمله تقريبا ناپديد مي‌شود. كنترل بيماري منير، اين وزوز گوش را كاهش مي‌دهد، ولي معمولا آن را از بين نمي‌برد. وزوز گوش، ديپلاكوزيس و به هم‌خوردگي صداها عملا شنوايي اين بيماران را بيشتر از آنچه درPTA ديده مي‌شود، كاهش مي‌دهد. كم‌خوني و افت فشارخون به صورت برگشت‌پذير باعث وزوز گوش خفيف مي‌شوند. قبل از حملات صرع و ميگرن ممكن است وزوز گوش رخ دهد. سيفيليسCNS ممكن است باعث وزوز گوش (معمولا ممتد و با فركانس بالا) شود. گاه به علت احتقان وريدي يا پلاك‌هاي داخل شرايين كاروتيد صداهايي ايجاد مي‌شود كه بيماران به اشتباه آن را وزوز گوش مي‌خوانند. اين صداها با ضربان قلب همزماني دارند و با فشار بر شريان كاروتيد مشترك موقتا از بين مي‌روند. بعضي از سوفل‌هاي قلبي در جمجمه بصورت وزوز گوش ضرباني شنيده مي‌شوند. وزوز گوش عروقي معمولا فركانس پايين دارد. گاه با بررسي گوش وCNS هيچ علتي براي وزوز گوش يافت نمي‌شود و اين وزوز منشاء عصبي يا فونكسيونل دارد. استرس‌هاي عاطفي و خستگي باعث تشديد وزوز گوش مي‌شوند كه در اين حالت وزوز گوش در انتهاي روز شديدتر است. در كساني كه كاهش شنوايي هدايتي دارند (و تا حدي در افراد طبيعي)، جويدن، انقباض شديد عضلات گردن، بستن محكم چشم‌ها و قفل كردن محكم آرواره، حركت پرده تمپان و انقباض عضلات گوش مياني ممكن است باعث بروز صداهايي سابژكتيو شوند. اگر فردي صداهاي ارگانيزه (تكلم يا موزيك) را مي‌شنود، اين وزوز گوش نيست، بلكه يك توهم شنوايي است (سايكوز يا آنسفاليت لوب تمپورال)‌. وزوز گوش اگر توسط پزشك نيز قابل شنيدن باشد، ابژكتيو يا عيني است. براي شنيدن يا نوع وزوز گوش پزشك بايد گوش يا گوشي پزشكي خود را در جلوي مجراي خارجي گوش بيمار قرار دهد.

در اين سيستم ضمن اينكه وزوز گوش مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد قابليت‌شبيه‌سازي نوع صدايي كه بيمار احساس ميكند نيز وجود دارد
محققان مركز تحقيقات گوش،حلق و بيني دانشگاه علوم پزشكي ايران بتازگي موفق به طراحي و ساخت سامانه جديد و جامع تشخيص و درمان وزوز گوش با استفاده از تحريكات الكتريكي شنوايي و اكوستيكي شدند.

دكتر محمد فرهادي، رئيس مركز تحقيقات گوش، حلق و بيني در اين خصوص به خبرنگار ما مي‌گويد: اين سامانه توانايي ارزيابي، تشخيص و درمان وزوز گوش را كه يك احساس آزاردهنده و احساس صدا در گوش و سر است، دارد. در يك تحقيق به منظور شناسايي مكان‌هايي از مغز كه درگير وزوز گوش هستند، تصاوير پت‌اسكن كه يك نوع شيوه تصويربرداري گسيل پروتون است، از مغز افراد سالم و افرادي كه دچار وزوز گوش بودند تهيه شد. سپس از مغز اين افراد، ام‌آرآي مغز نيز گرفته و در مرحله بعدي با استفاده از نرم‌افزارهاي خاصي تصاوير پت‌اسكن و ام‌آرآي همپوشاني داده شدند. با اين روش مي‌توان پي برد كه در افراد مبتلا به وزوز گوش كدام قسمت از مغز آنها بيشتر فعال است و به كمك مهندسي پزشكي نيز مي‌توان قابليت دسترسي به آن مركز را بررسي كرد و در صورت امكان مي‌توان يك دستگاه سركوبگر در آن قسمت از مغز به كار گرفت، با كمك اين روش مي‌توان وزوز گوش را به صورت كنترل شده در آورد يا اين كه آن را تا حدي قابل تحمل‌تر كرد.

وي ادامه مي‌دهد: در اين سيستم ضمن اين كه وزوز گوش مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد، قابليت شبيه‌سازي نوع صدايي كه بيمار احساس مي‌كند نيز وجود دارد. وزوز گوش در 6 كانال مختلف ارزيابي مي‌شود كه در واقع نوعي كم كردن وزوز گوش است و اين سيستم امكان توليد همه صداهايي را كه فرد مبتلا به وزوز گوش ممكن است احساس كند، دارد و در عين حال مي‌تواند مشخصات صدا را كه شامل شدت فركانس و دامنه صداست، مشخص كند. در قسمت دوم اين پژوهش اين كه در چه قسمتي از مغز تغييراتي رخ مي‌دهد كه باعث وزوز گوش مي‌شود، با كمك پت‌اسكن تصويربرداري از مغز صورت گرفت كه اين قسمت‌هاي مغز را نشان داد. بخش ديگر اين پروژه تحقيقي، طراحي و ساخت دستگاه تحريك الكتريكي به منظور درمان وزوز گوش است. به كمك اين دستگاه بيمار تحت تاثير تحريكات الكتريكي قرار مي‌گيرد و با كمك اين دستگاه وزوز گوش حدود 10 درصد بيماران به طور كامل قطع شد و در 60 درصد بيماران وزوز گوش يا كاهش داده شد يا اين‌كه براي بيمار قابل تحمل شد.

یك متخصص عفونی گفت: یكی از مهم‌ترین مراقبت‌ها در سوختگی‌ها، پیشگیری از عفونت است که با رعایت نكات بهداشتی می توان از بروز عفونت ها پیشگیری کرد.

این اخلاط خصوصیات سرد و گرم داشته و در بدن جایگاه مشخصی دارند. سودا در طحال، صفرا در كیسه صفراوی، خون در كبد و بلغم در لنف‌های سراسر بدن جای گرفته‌اند.

خوب است بدانید مزاج صفراوی خصوصیت آتش دارد و گرم و خشك است. مزاج دموی (خون) ماهیت هوا دارد و گرم و تر است.مزاج بلغمی خصوصیت آب دارد و سرد و تر و مزاج سوداوی ماهیت خاك دارد و سرد و خشك است. اگر در افراد دو مزاج بلغمی و سوداوی غالب باشد طبع بدن سرد و اگر دو مزاج دموی و صفراوی غالب باشد طبع بدن گرم است.

گرم مزاجیم یا سرد مزاج؟

قبل از پاسخ به این پرسش لازم است بدانید پایه اصلی طب سنتی برخلاف طب مدرن امروزی بر اساس شناخت نوع مزاج و طبیعت انسان بوده و برهمین اصل خوراكی‌هایی تجویز می‌شود كه بتواند مزاج را متعادل و علائم بیماری را التیام بخشد البته این را هم بدانید در به‌كارگیری طب سنتی نباید افراط و تفریط كرد، چرا كه در هر صورت بشر برای درمان بیماری‌های حاد و سخت نیاز به طب مدرن و داروهای شیمیایی و جدید آن دارد، اما تحقیقات نشان داده است طب سنتی در مقایسه با طب امروزی اثرگذاری بیشتری در التیام و درمان بیماری‌های مزمن، ویروسی و اختلالات گوارشی دارد.

اما بر اساس چه خصوصیاتی ماهیت مزاجی‌مان را بشناسیم؟ بیشتر كسانی كه رنگ پوستشان سفید است سرد مزاج هستند.

در سرمای زمستان براحتی گرم نمی‌شوند. خواب را به فعالیت روزانه ترجیح می‌دهند. بیشتر آنها كم‌حوصله و بی‌حال بوده و از كمبود انرژی رنج می‌برند. درونگرا بوده و در محاورات احساسات خود را بروز نمی‌دهند و كمتر عصبی می‌شوند و بیشتر عصبانی می‌كنند‌! نبض آنها آرام می‌زند و عروق خونی‌شان باریك است. مستعد ابتلا به پاركینسون، MS، سوزش و نفخ معده، سرگیجه، تهوع و سردرد هستند.

اما افراد گرم مزاج، پرانرژی، چالاك، زرنگ و زودفهم هستند. رنگ پوست آنها اغلب سرخ و تیره است و رگ‌هایشان نمایان. برونگرا بوده و در محاورات سرعت در سخن گفتن و پیوستگی گفتار دارند و سریع احساساتشان را بروز می‌دهند.گرمای تابستان برایشان زجرآور است و عطش زیادی دارند. این افراد به دلیل ضربان‌ قوی قلب، اندام‌های پرخون، محرك و فعالی دارند.

غذای دو مزاج گرم و سرد

بدن هر كسی با دریافت یكسری غذاها واكنش مخصوصی را از خود نشان می‌دهد. مثلا شنیده‌اید كه می‌گویند فلان كس با خوردن یك خیار سردی‌اش می‌كند و دیگری با مصرف یك مویز گرمی‌اش می‌كند. این همان ارتباط میان نوع غذاها با ماهیت مزاج ماست كه اگر رعایت نشود اثرات ناگوار گرمی و سردی در غالب علائم بیماری بروز می‌كند.

به همین دلیل هم سالخوردگان گرم و سرد چشیده روزگار ما همیشه به رعایت توازن میان انواع خوراكی‌ها توجه كرده‌اند و از قدیم غذاها و نوشیدنی‌هایی چون دوغ با كاكوتی، باقلا با گلپر، آبگوشت با آویشن، ماهی با گردو و فلفل، برنج با زیره، پنیر با گردو، گوشت با سماق، ماست با نعناع، كاهو با سكنجبین یا كله پاچه با دارچین را با یكدیگر مناسب می‌دانسته‌اند.

اما كدام غذاها گرم و كدام‌یك سرد است؟ به گفته متخصصان طب سنتی گوشت گوسفند، شتر، بوقلمون، مرغابی، انواع شیرینی‌ها، كشمش، خرما، عسل، ارده، انجیر، انگور، موز، خرمالو، خربزه، گردو، نمك، روغن، هل، تخم‌مرغ، نان گندم، اغلب ادویه‌جات و غذاهای فرآوری شده همچون سوسیس و كالباس طبع گرمی دارند، اما از غذاهای سرد می‌توان به گوشت گاو، گوساله، مرغ، ماهی، برنج، ماست، خیار، هندوانه، جو، ماش، باقلا، ذرت، زرشك، انواع لبنیات، كدو، ریواس، قارچ، تمبرهندی، گوجه‌سبز، چغاله بادام، گیلاس، كاهو، آلو، انار، سركه و آب یخ اشاره كرد.

نكته جالب‌تر آن‌كه از امام صادق(ع) نقل است میوه‌ها را به صورت فصلی بخورید. چرا كه فصول سال هم طبع گرم و سرد دارند و میوه، سبزی و غذاهای آن فصل با مزاج ما هماهنگ‌تر است.این را هم بدانید زیاده‌روی در مصرف غذاهای گرم موجب تب، یبوست، جوش، بوی تند ادرار، پرفشاری خون، آشفتگی، بی‌قراری، عطش و سرگیجه می‌شود كه با مصرف غذاهای سرد می‌توان اثرات آن را تعدیل كرد، اما مصرف زیاد غذاهای سرد هم باعث دل درد، نفخ، اسهال، گرفتگی عضلات، سستی و ضعف، تكرر ادرار، روماتیسم، دست و پای سرد و ترشح زیاد بزاق می‌شود.

غذاهای مناسب مزاج‌های چهارگانه

اما پرسش اصلی آن‌كه متخصصان چه رژیمی را برای مزاج‌های چهارگانه مناسب دانسته‌اند؟

مزاج صفراوی‌ها گرم و خشك است و افراد با این مزاج پوست خشك، موهایی مجعد و رنگ زردی دارند. یبوست، ادرار تیره، كم‌اشتهایی، عطش، تلخ‌شدن دهان، سردرد، سرگیجه و دیدن خواب‌های ترسناك از نشانه‌های مزاج صفراوی است. غذاهای چرب و سنگین صفرا را زیاد كرده و مصرف غذاهای سرد توصیه می‌شود.

مزاج دموی‌ها گرم و تر است و تعادل آن به تركیبات شیمیایی موجود در خون مربوط می‌شود. افراد با این مزاج پوست مرطوب با منافذ باز دارند و پرمو و پراشتها هستند.

افزایش این مزاج موجب سنگینی، شیرین شدن دهان، قرمزی زبان و سرخی پوست می‌شود. پرخوری بر حالت دموی مزاج می‌افزاید و استفاده از غذاهای سرد، میانه‌روی در خوردن و نوشیدن زیاد آب رقیقی خون را زیاد و از حرارت بدن می‌كاهد.

مزاج سوداوی‌ها سرد و خشك و سنگین‌ترین مزاج است. پوست این افراد خشك و تیره و مزه دهانشان شور یا ترش است. زیادی این مزاج فرد را دلتنگ، بی‌حوصله و افسرده می‌كند و اگر به تعادل نرسد اختلالات روحی ظاهر می‌شود.

غذاهای مانده، بیات، نمك‌سود و دودی، سودا را زیاد می‌كند و خوردن یخ و مصرف غذاهای فرآوری و سرخ شده برای این افراد مضر بوده، اما غذاهای گرم توصیه می‌شود. مزاج بلغمی‌ها سرد و تر است.

پوست این افراد سرد و نرم بوده و موها صاف و كم‌پشت و ریزش و پیدایش موی سفید پیش از موعد در آنها شایع است.غذاهای سردی بخش همچون لبنیات، ترشی و سركه بلغم را زیاد می‌كند و بهترین غذا برای این مزاج غذاهای گرم است.

 

1. در هوای گرم به کودک آب بدهید

این عقیده درست نیست. نوزادان نیز همچون بزرگسالان باید رطوبت بدن خود را حفظ کنند. در برخی موارد، پزشک کودک توصیه می کند آب بدن کودک را با مایعات تامین کنید. اما بیشتر  کودکان باید از طریق شیر مادر یا شیر خشک کمبود آب را جبران کنند.

هنگامی که هنوز کلیه نوزاد به طور کامل رشد نکرده است، بدن او آمادگی دفع آب را ندارد. در نتیجه، این مساله باعث به هم خوردن تعادل الکترولیت و سدیم در بدن کودک می شود. اصولا نوزادان از شش ماهگی به بعد می توانند آب بنوشند اما در صورت نیاز این مساله را با دکتر او هماهنگ کنید. کودک پس از یک سالگی، می تواند به طور عادی و مرتب آب بنوشد.

2. می توان دوز کمی از داروی بزرگسالان برای کودکان استفاده کرد

برخی از داروها برای کودکان خطرناک هستند و حتی پایین آوردن دوز آن نیز خطرش را کم نمی کند. داروهای سرماخوردگی  - حتی آنهایی که مخصوص کودکان است –برای استفاده برای نوزادان یا کودکان زیر 4 سال ایده خوبی نیست. از عوارض جانبی این داروها برای کودکان باید به افزایش تپش قلب و بیماری های تنفسی اشاره کرد.

داروهایی که برای مشکلات سینوسی بزرگسالان هستند نیز برای نوزادان و کودکان خطر دارند و به هیچ وجه نباید از آنها استفاده کرد. از جمله این داروها باید به آنتی هیستامین و آنتی بیوتیک اشاره کرد. کودکانی که هنوز سینوس های آنها به رشد کامل نرسیده است نباید از این داروها استفاده کنند. عوارض جانبی این داروها برای کودکان شامل دردهای معده، مشکلات پوستی و اسهال است.

داروهای بزرگسالان بیشتر از اینکه خاصیت درمانی برای کودکان داشته باشند موجب بیماری های دیگر در آنها می شوند.

 

3. دندان درآوردن باعث تب کردن کودک می شود

برخی از والدین اعتقاد دارند دندان در آوردن کودک باعث تب او می شود. اما تحقیقات علمی رابطه ای میان این دو پیدا نکرده اند. نتیجه این حرف چیست؟ این است که دندان درآوردن باعث تب نمی شود و والدین باید تحقیق کنند که چه مساله ای باعث تب کردن کودکشان شده است.

4. ویدئوهای آموزنده باعث یادگیری سریع تر کودکان می شوند

برنامه های کمک آموزشی برای پرورش و یادگیری بیشتر کودکان بسیار کمک کننده هستند اما نه تا پیش از 2 سالگی. کارشناسان و محققان توصیه اکید دارند تا پیش از دو سالگی از هیچ نوع برنامه آموزشی برای کودکان استفاده نشود.  استفاده از برنامه های کمک آموزشی و حتی تماشای تلویزیون در کودکان منجر به دیر زبان باز کردن کودک می شود.

5. واکر به کودک کمک می کند تا سریع تر راه برود

برخی از والدین برای کودک خود واکر تهیه می کنند تا هم سرگرم شود و هم بتواند با کمک آن سریع تر راه بیفتد. اما این وسیله نه تنها مفید نیست که خطرناک نیز هست.

واکر باعث می شود تا کودک دیرتر خودش به تنهایی راه برود. بیشتر والدین تصور می کنند راه رفتن کودکان با کمک واکر امن است و خودشان هم ناظر حرکات او هستند. اما آمار نشان می دهد تا والدین بخواهند واکنش نشان دهند، کودک افتاده و آسیب دیده است.  

 

6. ضربه گیرهای تخت کودک از سر آنها هنگام خواب محافظت می کنند

برخی از والدین تصور می کنند نوزادان هنگام خواب ممکن است سرشان به دیوارهای تختخواب برخورد کند و آسیب ببیند. به همین دلیل برای آنها ضربه گیر تهیه می کنند. اما این عقیده درستی نیست. نوزاد هنوز آن قدر رشد نکرده است که بتواند خودش را به اطراف تخت برساند.

در عوض، این ضربه گیرها خطر خفه شدن برای کودکان دارند زیرا ممکن است از کاسه سر نوزاد جدا شوند.

7. استفاده از شیر مادر برای عفونت گوش

در حالیکه بهترین غذا برای نوزاد، شیر مادر است اما برخی از والدین از این شیر استفاده های دیگری هم می کنند. برخی والدین اعتقاد دارد با ریختن چند قطره شیر مادر داخل گوش نوزاد یا کودک می توان عفونت گوش او را از بین برد. اما باید بدانید این روش به هیچ عنوان کارساز نیست و ممکن است باعث ایجاد عفونت های دیگری در کودک بشود.

شیرمادر در خود آنتی بادی دارد که برای بدن مفید است. اما شیر مادر سرشار از قند است که باکتری ها برای رشد خود بسیار به آن علاقه دارند. شیر مادر فقط برای نوشیدن نوزاد مفید است و استفاده دیگری از آن نمی توان کرد.

خواص موز در رفع افسردگی و استرس