اطلاعات اولیه

از لحاظ آناتومی در معده 4 ناحیه قابل تشخیص می‌باشد. کاردیا (Cardia) در محل اتصال به مری ، فوندوس (fudus) یا طاق معده ، تنه معده (Body) و پیلور (Pylorus) یا باب‌المعده که در محل اتصال معده به دوازدهه قرار دارد. حجم معده در حدود 1.5 - 1 لیتر می‌باشد که در برخی افراد تا 4 لیتر هم افزایش می‌یابد. مخاط معده دارای چینهایی طولی است که صاف شدن این چینها به انبساط معده کمک می‌کند.

هنگامی که غذا بلعیده می‌شود، از راه مری داخل معده می‌شود و برای مدتی در آنجا باقی می‌ماند. غذا از زمانی که در معده است در معرض فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی هضم کننده‌های معده از جمله حرکات معده و اسید و آنزیمها قرار می‌گیرد. هنگامی که محتویات معده به صورت یک مایع نسبتا غلیظ درآمد، غذا وارد دوازدهه می‌شود.

دیواره معده

مشخصات بافت شناسی لایه‌های چهارگانه دیواره معده به شرح زیر می‌باشد.

طبقه مخاطی

سلولهای پوششی مخاط معده از نوع منشوری ساده است که با فرو رفتن در عمق آستر ، چاله‌های معدی را بوجود می‌آورند. ترشحات غدد گاستریک به عمق این چاله‌ها تخلیه و سپس به سطح معده می‌رسد. سلولهای پوششی مخاط موکوس خنثی ترشح می‌کند. موکوس مترشحه بوسیله سلولهای پوششی لایه ضخیمی را در سطح سلولها تشکیل داده و آنها را از اثرات اسید معده محافظت می‌کند.

آستر مخاط

بافت همبند شلی است حاوی الیاف کلاژن و رتیکولر ، سلولهای لنفاوی و رشته‌های عضلانی صاف منشعب از عضلات مخاطی. غدد لوله‌ای ساده یا منشعب معدی نیز در آستر قرار دارند. عضلات مخاطی ، عمقیترین لایه مخاط می‌باشند که از عضلات صاف حلقوی در داخل و عضلات صاف طولی در خارج تشکیل شده‌اند.

طبقه زیر مخاط

در معده بافت همبند فیبر و الاستیکی است شبیه لایه زیر مخاط سایر نواحی لوله گوارش که با پیشروی در زیر طبقه مخاطی باعث پیدایش چینهای طولی می‌شود.

طبقه عضلانی

در معده متفاوت از سایر قسمت های لوله گوارش بوده و از سه لایه عضلانی به صورت مورب در داخل ، حلقوی در وسط و طولی در خارج تشکیل شده است. عضلات حلقوی در ناحیه پیلور ضخیم شده و اسفنکتر پیلوریک را بوجود می‌آورد. سطح خارجی معده توسط سروز یا به عبارت دیگر ، لایه احشایی صفاق پوشیده شده است.

غدد معدی

غدد معدی در نایحه کاردیا و پیلور از نوع موکوسی هستند که ترشحات خود را به عمق چاله‌ها می‌ریزند. علاوه بر سلولهای موکوسی ، تعدادی سلول متمایز نشده و سلولهای APUD ترشح کننده گاسترین نیز در دیواره این غدد دیده می‌شود. قسمت نزدیک به چاله را گردن غده ، انتهای نزدیک به عضلات مخاطی را قاعده و حد فاصل این دو ناحیه را تنه غده می‌نامند. سلولهای مختلفی که در قسمتهای سه‌گانه غدد معدی یافت می‌شوند، عمل ترشح مواد و آنزیمهای مختلف را برای هضم مواد غذایی را انجام می‌دهند.

انواع سلولهای موجود در غده‌های معده

سلولهای موکوس گردن

سلولهایی هستند با شکل نامنظم که در حد فاصل سلولهای جداری یا مرز نشین فشرده شده‌اند و با رنگ‌آمیزی به سختی از سلولهای اصلی قابل تشخیص هستند. موکوس مترشحه از این سلولها اسیدی است و از موکوس مترشحه از سلولهای سطحی که خنثی می‌باشد، متفاوت است.

سلولهای متمایز نشده

این سلولها به عنوان سلولهای ریشه‌ای در اثر تکثیر و تمایز همه سلولهای پوششی معده شامل سلولهای موکوسی ، جداری ، انترو اندوکرین و اصلی را جایگزین می‌کنند. فعالیت این سلولها در ضمن آسیبهای اپیتلیال افزایش یافته و به التیام سریع زخم کمک می‌کند. در شرایط عادی سلولهای پوششی معده هر 4 - 3 روز تجدید می‌گردند.

سلولهای اصلی

این سلولها در تنه و قاعده غدد یافت می‌شوند. این سلولها دارای سیتوپلاسم بازوفیل بوده و دارای شبکه آندوپلاسمی خشن هستند که مشخصه سلولهای پروتئین ساز است. این سلولها ، آنزیمهای پپسین (برای تجزیه پروتئینها)، لیپاز (برای تجزیه چربیها) و رنین (برای انعقاد شیر) را سنتز و ترشح می‌کنند.

سلولهای کناری یا مرز نشین

سلولهای اسیدوفیل هستند که در تمام قسمتهای غدد معدی یافت می‌شوند. این سلولها حاوی تعداد زیادی میتوکندری هستند. سطح سلولها دارای فرورفتگی عمیق و حاوی میکرویلیهای بلند هستند. سلولهای کناری مسئول ترشح اسید معده هستند. میزان ترشح اسید معده توسط اعصاب کولینرژیک ، هورمون گاسترین و هیستامین تحریک می‌گردد. این سلولها فاکتور داخلی معده را ترشح می‌کنند که باعث جذب ویتامین B₁₂ می‌شود. در صورت عدم ترشح این فاکتور، جذب ویتامین B₁₂ مختل شده و سنتز هموگلوبین صورت نمی‌گیرد و یک نوع کم خونی بوجود می‌آید.

سلولهای انترو اندوکرین

ترشحات این سلولها از سطح قاعده‌ای به رگهای خونی منتقل می‌شود. این سلولها در فوندوس معده ، سروتونین را برای تحریک عضلات جدار معده و روده و در پیلور ، گاسترین را برای تحریک ترشح سلولهای کناری ترشح می‌کنند.

اعمال و وظایف معده

معده ارگانی است برای تجمع و هضم اولیه مواد غذایی خورده شده. مواد غذایی در معده 4 - 3 ساعت توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا به یک لیتر می‌رسد، مخلوط شده و کیموس نامیده می‌شود. ضمن تشکیل کیموس معدی ، اسفنکتر کاردیا مانع از برگشت محتویات معده به مری می‌شود. پس از آماده شدن کیموس معدی ، تحت تاثیر PH اسیدی آن اسفنکتر پیلوریک باز شده و موجب تخلیه محتویات معده به دوازدهه می‌گردد. به علت اسیدی بودن محتویات معده بروز زخمهای مخاطی در دوازدهه شایع است. از دیگر وظایف معده ترشح آنزیمهای گوارشی ، اسید معده و فاکتور ضد کم خونی است.

بیماریهای معده

زخم معده

به معنی آسیب سلولهای پوششی معده است که اسید معده از آن طریق به بافتهای عمقی نفوذ کرده و باعث زخم شدن معده می‌شود. یکی از علایم زخم معده ، وجود خون در مدفوع است. یکی از راههای درمان زخم معده ، برداشتن قسمت آسیب دیده معده است.

التهاب یا تورم معده

به التهاب معده ، گاستریت هم گفته می‌شود. التهاب ممکن است در اثر مسمومیت بوجود بیاید. علایم التهاب معده ، دل درد ، استفراغ و اسهال و گاهی تب است.

سرطان معده

علت سرطان معده معلوم نیست. پولیپ خوش‌خیم معده و زخم مزمن و طولانی ممکن است به سرطان معده تبدیل گردد. مطمئنترین طریقه تشخیص سرطان معده عکسبرداری و تنها معالجه آن عمل جراحی است.*

آموزش برنامه نويسي تحت ويندوز - سي شارپ دات نت

يجاد يك پروژه تحت ويندوز در دات نتبراي ايجاد يك پروژه تحت ويندوز كافي است بعد از با كردن محيط توسعه نرم افزار ويژوال استوديو دات نت (Visual Studio .NET) بر روي زبان سي شارپ كليك كنيد و سپس از قسمت Template گزينه Windows Application را انتخاب نمائيد. سپس نام پروژه خود را تايپ كرده و مسير پروژه را مشخص نمائيد.

بعد از ايجاد پروژه براي اينكه ببينيم هر پروژه تحت ويندوز شامل چه فايل هايي است از منوي View گزينه Solution Explorer را انتخاب كرده و به ساختار فايل هاي پروژه خود نگاهي بياندازيم. (شکل 2-1)

همانطور كه مي بينيد هر پروژه تحت ويندوز به صورت پيش فرض شامل چند قسمت مي باشد:
Properties - در اين قسمت تنظيمات و خواص پروژه مي باشد. در مورد اين قسمت در قسمت هاي بعدي توضيح خواهم داد.
References -در اين قسمت ارجعات اين پروژه به Assembly ها و پروژه هاي ديگر مي باشد.
Form.cs - يك فرم كه به صورت پيش فرض در پروژه موجود است.
البته اگر بيشتر دقت کنيد خواهيد ديد که زير Form1.cs يک فايل ديگري به نام Form1.Designer.cs هم وجود دارد.
Program.cs - كلاس Program كه برنامه ما از متد Main اين كلاس شروع مي شود.
از کلاس Program شروع مي کنيم. اگر بر روي اين کلاس دوبار کليک کنيد تا آن را باز کنيد ، خواهيد ديد که اين کلاس يک کلاس static است که داراي يک متد به نام Main مي باشد. (شکل 3-1) همانطور که قبلا هم گفتم ، اين متد محلي است که Application شما از آنجا شروع خواهد شد. داخل اين متد چند خط کد نوشته شده است. خطوط اول و دوم براي ايجاد حالت ويژوال نرم افزار شماست که بعد ها بيشتر توضيح خواهيم داد. اما در خط از متد Run کلاس Application استفاده شده است. کلاس Application يک کلاس Utility براي دسترسي يافتن به اطلاعات نرم افزار شماست. اين کلاس در namespaceي به نام System.Windows.Forms قرار دارد. System.Windows.Forms يکي از مهم ترين namespace هايي است که در توليد Windows App ها استفاده مي کنيم.

تعيين فرم اصلي نرم افزار
متد Run در کلاس Application فرم اصلي نرم افزارتان را براي شروع نرم افزار اجراء مي کند. در واقع در سي شارپ ويندوز براي اينکه فرم اصلي نرم افزارتان را مشخص کنيد بايد يک شيء از جنس يک Form به اين متد پاس کنيد. (شکل 4-1) همچنين يک متد به نام Exit هم در اين کلاس وجود دارد که براي خارج شدن از نرم افزار استفاده مي شود.

فرم چيست؟
قبل از شروع برنامه نويسي در Windows Application توجه به اين نکته که فرم هاي ويندوزي نيز کلاس هستند و تمامي شرايط ، قوانين و ... که در دوره قبلي اشاره شد ، در مورد آن ها نيز صدق مي کند. مهم ترين تفاوت آن ها اين است که در محيط Visual Studio .NET داراي يک Visual Designer مي باشند که به شما امکان طراحي ويژوال را مي دهد. دقت کنيد که تمام تغييراتي که شما توسط Designer ايجاد مي کنيد به صورت کد در کلاس شما اضافه مي شوند. يعني اگر شما همان کد ها را با استفاده از يک نرم افزار ساده مثل Notepad در کلاستان تايپ کنيد ، همان شکل ظاهري را خواهيد داشت. 
کلاس فرم يک کلاس پايه است که داراي امکانات بسياري است که در طول دوره به آن ها مي پردازيم. وقتي شما يک فرم جديد به نرم افزارتان اضافه مي کنيد ، در واقع يک کلاس جديد با نام دلخواه (مثلا Form1 يا frmMain) ايجاد مي کنيد که از کلاس Form به ارث رفته است. (شکل 5-1) پس تمام امکانات کلاس پايه به شما ارث مي رسد. يکي از اين امکانات همان نحوه نمايش فرم در ويندوز مي باشد. براي ديدن کد هاي يک فرم کافيست در Solution Explorer آن را انتخاب کنيد و بر روي آن راست کليک کرده و در نهايت گزينه View Code را کليک نمائيد. (اينکار را مي توانيد با استفاده از کليد F7 نيز انجام دهيد). در رابطه با کد نويسي در فرم در قسمت بعدي توضيح خواهم داد.

ايجاد فرم هاي جديد
براي ايجاد فرم جديد در پروژه خود کافيست در Solution Explorer بر روي پروژه خود راست کليک کرده و گزينه Add کليک کرده و در نهايت گزينه Windows Form را انتخاب نمائيد. در پنجره اي که باز مي شود نام فرم خود را انتخاب نمائيد. دقت فرمائيد که نام فرم شما ، نام کلاس شما نيز خواهد بود. (شکل 6-1)

اضافه کردن کنترل ها بر روي فرم
براي اضافه کردن کنترل ها بر روي فرم خود ، از Toolbox (براي فعال کردن Toolbox از کليد هاي Alt + Ctrl + X استفاده کنيد) کنترل خود را انتخاب کرده و بر روي فرم خود Drag & Drop کنيد.
تست کردن فرم جديد
براي تست کردن فرم خود کافي است در کلاس Program داخل متد Main فرم اصلي را به فرم جديد خود تغيير دهيد. به عنوان مثال در صورتيکه فرم جديد شما Form2 مي باشد ، کافيست يک شيء از اين کلاس به متد Run در کلاس Application پاس کنيد. (شکل 7-1)

آموزش برنامه نويسي تحت ويندوز - سي شارپ دات نت - قسمت اول

يجاد يك پروژه تحت ويندوز در دات نتبراي ايجاد يك پروژه تحت ويندوز كافي است بعد از با كردن محيط توسعه نرم افزار ويژوال استوديو دات نت (Visual Studio .NET) بر روي زبان سي شارپ كليك كنيد و سپس از قسمت Template گزينه Windows Application را انتخاب نمائيد. سپس نام پروژه خود را تايپ كرده و مسير پروژه را مشخص نمائيد. (شکل 1-1)

بعد از ايجاد پروژه براي اينكه ببينيم هر پروژه تحت ويندوز شامل چه فايل هايي است از منوي View گزينه Solution Explorer را انتخاب كرده و به ساختار فايل هاي پروژه خود نگاهي بياندازيم. (شکل 2-1)

شهر علم

علوم تجربی راهی به سوی شناخت خدا (فراتر از زمین )

منظومه شمسی

حدود ۱۰ میلیارد سال پیش ، در قسمتی از فضا یک توده عظیم ابر مانند بوجود آمد که ۸۰ درصد آن هیدروژن، ۱۵ درصد آن هلیم و ۵ درصد بقیه بیشتر شامل گازهایی چون اکسیژن، نیتروژن ،‌کربن و مواد سنگین تری چون سیلسیم ، آلومینیوم ، آهن و منیزیم و کلسیم بود. این توده ی عظیم در حدود ۵ میلیارد سال پیش تحت تأثیر نیروی گرانشی شروع به متراکم شده و چرخیدن کرد. و پس از مدتی به شکل دو بشقاب که از لبه روی هم قرار گرفته باشند درآمد . بعد از مدتی بیشتر گازها در وسط این شکل جای گرفتند و خورشید را تشکیل دادند و مواد سنگین تر ، سیاراتی چون عطارد، زهره، زمین و مریخ را بوجود آوردند.

بقیه ی مواد نیز که هم مواد سنگین و همه مواد گازی داشتند سیارات دیگر یعنی مشتری ، زحل اورانوس و نپتون را بوجود آوردند. از این جهت سیارات منظومه ی شمسی را به دو گروه زمین مانند (سیارات داخلی) و مشتری مانند (سیارات خارجی) تقسیم می کنند. در این تقسیم بندی نهمین سیاره یعنی پلوتو جایی ندارد. سیارات داخلی بیشتر از سنگ و فلز ساخته شده اند و نسبت به سیارات خارجی اندازه های کوچکی دارند ولی سیارات خارجی اندازه های بزرگی دارند و بیشتر از مواد مایع و گازند.

خورشید :

خورشید ستاره ای است که ۷۳ درصد حجم آن را هیدروژن و ۲۵ درصد را هلیوم تشکیل داده است . قطر خورشید حدود ۴/۱ میلیون کیلومتر، (۱۱۰ برابر قطر زمین) است. خورشید چنان داغ است که گازهای تشکیل دهنده ی آن به حالت درخشان درآمده اند. نوری هم که از آن به اطراف پخش می شود. به همین علت است در سطح خورشید ، قسمت ها سردتری هم وجود دارد که تیره رنگند و به نام لکه های خورشیدی معروفند. دوام لکه های بین روز تا چند ماه است. منشأ گرمای خورشید واکنش های هسته ای است. در این واکنش ها هیدروژن به هلیوم تبدیل می شود و گرمای فراوانی را حاصل می آورد.

اجزای دیگر منظومه شمسی :

سیارک ها :

اندازه گیری ها بخوبی نشان میدهد که فاصله ی بین سیاره مریخ و سیاره مشتری بسیار زیاد است. هم چنین بررسیها نشان داده است که در فاصله ی بین این دو سیاره، قطعات سنگی و فلزی بسیاری، که قطر آن ها از چند سانتی متر تا صدها کیلومتر متفاوت است و به آن ها سیارک می گویند. در روی یک مدار و در جهت حرکت سایر سیارات، به دور خورشید می گردند.

شهاب

همه روز زمین توسط هزاره قطعه سنگ آسمانی بمباران می شود. این قطعات هنگام ورود به اتمسفر بر اثر اصطکاک با هوا، داغ و تبخیر می شوند. در صورتی که هم این سنگ ها بزرگ باشند می سوزند. و نوری ایجاد می کنند که از زمین قابل مشاهده است. به این نورها شهاب و به قطعه سنگ های بزرگی که از اتمسفر هم می گذرند و روی زمین می افتند شهابسنگ می گویند.

دنباله دارها :

این اجرام از جنس غبار و یخ اند و تا حدی به «گلوله ی برگ گل آلود» شباهت دارند بعضی از دنباله دارها که به زمین نزدیک می شوند می توان با چشم هم دید. اما بیشتر آن ها را باید با تلسکوپ ببینیم.
وقتی دنباله دارها به خورشید نزدیک می شوند یخ آنها بخار می شود و دم درازی به طول هزارها کیلومتر می سازد. دم همیشه دو جهت مخالف خورشید قرار می گیرد.

قمرها :

از اجزای دیگر منظومه شمسی قمرها هستند که بدور سیارات می چرخند. به جز عطارد و زهره، بقیه سیارات منظومه شمسی حداقل یک قمر دارند. بزرگی بعضی از قمرها به بزرگی سیاره ای مانند عطارد است . کره ی ماه قمر کروی زمین است. سنگ هایی که فضانوردان از ماه به زمین آورده اند نشان میدهد که مواد سازنده این قمر مانند مواد سازنده زمین و سیارک هاست.

ستارگان :

 نور :

فاصله ی یک ستاره از زمین و جرم ستاره بر مقدار نور آن تأثیر دارند. پس وقتی ستاره ای پر نورتر از ستاره دیگر به نظر می رسد، معنایش آن است که یا جرم بیشتری دارد یا فاصله کمتری با زمین دارد.

دما :

ستاره های با وجود آنکه بصورت نقاط نورانی به چشم می آیند، در مقابل تلسکوپ قوی ، به رنگ های آبی مایل به قرمز دیده می شوند. اختر شناسان از روی رنگ هر ستاره مقدار دمای سطحی آن را تعیین می کنند. ستاره زرد رنگی مانند خورشید نسبتاً داغ محسوب می شوند و دمای سطحی آن را حدود ۶۰۰۰ درجه می دانند. ستاره ی قرمز سردتر است. در عوض ستاره ای آبی بسیار داغند.

ترکیب :

تجزیه نور ستاره، اطلاعاتی را در مورد ترکیب آن در اختیار می گذارد. برای اینکار از دستگاهی بنام طیف نگار استفاده می کنند. در طیف ستاره ها، نوارهای رنگی هم وجود دارد. وجود این نوارها نشان می دهد که بعضی از طول موج های نور محو شده، یا آن که توسط گازهای موجود دراتمسفر ستاره جذب شده اند.

بزرگی :

بزرگی ستارگان بسیار متفاوت است کوچکترین آنها کمی از زمین بزرگ تر است. بزرگترین ستاره ی شناخته شده قطری حدود ۲۳۰۰ برابر قطر خورشید دارد.

فاصله :

تعیین فاصله ی ستاره ها از زمین ، یکی از مشکلات بزرگ اخترشناسان است. یک روش مرسوم جهت تعیین اندازه فاصله ی ستارگان، مثلث بندی است.

صورت های فلکی :

اجداد ما بر اساس تصورات خود ستارگانی را که در نزدیکی هم در آسمان می دیدند، در گروههای خاصی قرار می دادند و شکل های ویژه ای را هم برای آنها در نظر گرفتند. به این مجموعه ستارگان نام عمومی صورت فلکی داده شده است. معروف ترین صورت فلکی دب اکبر است. امروزه ۸۸ صورت فلکی در آسمان مشخص شده است.

نمونه سوالات فصل فراتر از زمین

الف ) جملات درست و نادرست را مشخص کنید.

1 - منشا گرمای خورشید واکنش های شیمیایی است . در این واکنش هیدروژن به اورانیم تبدیل می شودو گرمای فراوان حاصل می شود.

2 - منشا گرمای خورشید واکنش های هسته ای است .

3 - به قطعه سنگ های بزرگی که از اتمسفر می گذرند و بر روی زمین می افتند شهاب می گویند.

4 - کمربند سیارکی در فاصله ی بین مریخ و زحل قرار دارد .

5 - کمربند سیارکی بیشتر از جنس آهن یا سیلیکات است .

6 – تجزیه ی نور ستاره اطلاعاتی درباره ی ترکیب آن می دهد .

7 – فاصله ی ستاره از زمین و جرم ستاره ، بر مقدار نور آن تاثیر ندارد.

8 – از روی رنگ هر ستاره مقدار دمای سطحی آن را تعیین می کنند .

9 – هر عنصر موجود در ستاره ها ، طیف مخصوصی دارد .

ب ) جاهای خالی را با واژه های درست پر کنید.

1 – به مجموعه ی ستارگان که شکل ویژه ای دارند ................. می گویند.

2 – سیارک ها در فاصله ی بین ................ و مشتری قرار دارند .

3 – به اجرامی که از جنس یخ و غبارند و به گلوله ی برف گل آلود شباهت دارند ، ........می گویند.

4 – معروف ترین صورت فلکی ................. است .

5 – به قطعه سنگ های بزرگی که از اتمسفر می گذرند و روی زمین می افتند ............... می گویند .

6 – متن زیر را با کلمات داخل پرانتز کامل کنید.

                              ( واکنش های هسته ای – لکه های خورشیدی – واکنش شیمیایی )

دانشمندان معتقدند ، منشا گرمای خورشید ................ است که در آن هیدروژن به هلیم تبدیل می شود . در سطح خورشید قسمت های سردتر هم وجود دارد که تیره رنگ هستند و به نام  .............. معروف اند ، دوام آن ها بین چند روز تا چند ماه است .

                                              ( آبی – قرمز – سفید – زرد )

اختر شناسان از روی رنگ هر ستاره مقدار دمای سطحی آن را مشخص می کنند . ستاره ی ........ رنگی مانند خورشید نسبتا داغ محسوب می شود . ستاره ی ............. سردتر است ، اما ستاره های ............... بسیار داغند .

پ ) در هر یک از جمله های زیر با خط زدن واژه ی نادرست ، جمله ی درست بسازید.

1 – هنگام تشکیل منظومه شمسی مواد (سنگین تر / گازی شکل )سیاره های داخلی را تشکیل دادند.

2 – سیاره های داخلی نسبت به سیاره های خارجی ( کوچک ترند / بزرگ ترند ) .

3 – قسمت هایی از خورشید که ( سردترند / داغ ترند ) به لکه های خورشیدی معروف اند .

4 – سیارک ها ( به دور خورشید / به دور سیاره ها ) می چرخند.

5 – دم یک دنباله دار ( به سمت خورشید / به سمت مخالف خورشید ) قرار می گیرد .

6 – قمرها اجرامی اند که به دور ( خورشید / سیاره ها ) می چرخند.

( ت ) عبارت مورد نظر درون پرانتز را جلوی شماره بنویسید.

 

کاهش سن ابتلا به ایدزاز 30 به 18 سال

معاون دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان در همایش مبارزه با ایدز گفت: طبق آمارهای رسمی کشور سن ابتلا به بیماری ایدز از ۳۰ سال به ۱۸ سال رسیده است.

فارس: همایش مبارزه با بیماری ایدز امروز در سالن اجتماعات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرستان تاکستان برگزار شد. رضا شعبان نژاد در این همایش درخصوص اهداف برپایی چنین مراسم هایی در سطح دانشگاه و لزوم آشنایی با خطرات بیماری مهلک ایدز اظهار داشت: بررسی مشکلات و معضلات اجتماعی و ارائه راه کارهای کارشناسی شده در راستای برطرف کردن آن یکی از مهم ترین وظایف مراکز علمی و دانشگاهی است که لازم است، در این راستا تلاش بیشتری صورت بگیرد. وی ادامه داد: از مهم ترین و اصلی ترین معضلاتی که امروز جامعه و به ویژه قشر جوان را مورد تهدید جدی قرار داده، بیماری خطرناک ایدز است که این بیماری به لحاظ حساسیت و اثر خطرناک خود مورد توجه دانشمندان قرار داشته که البته برنامه های متعددی در سراسر جهان در راستای مقابله با آن در حال انجام است. معاون دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان عنوان کرد: متأسفانه، طبق آمارهای رسمی کشور سن ابتلا به این بیماری از ۳۰ به ۱۸ سال رسیده است که این شاخص هشداردهنده، نشان دهنده حاد شدن این مسئله و معضل در کل کشور است. شعبان نژاد افزود: استفاده از سرنگ های آلوده توسط معتادان و عدم رعایت نکات بهداشتی در مسائل جنسی از عوامل مهم ابتلا به این بیماری عفونی است، بنابراین باید جوانان و نوجوانان را با راه های ابتلا به این بیماری خطرناک آشنا کرد تا از بروز مشکلات و به ویژه از فروپاشی کانون خانواده جلوگیری به عمل آید. وی با اشاره به اینکه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان برنامه های متعدد و قابل توجهی را در راستای آگاهی بخشی به جوانان و به ویژه دانشجویان پیرامون ایدز و سایر معضلات اجتماعی با حضور کارشناسان با تجربه و متخصص تدارک دیده است، تصریح کرد: این برنامه ها با هدف آگاه سازی دانشجویان از خطرات پیش رو در مورد این بیماری اجرا می شود. تعدادی از کارشناسان شبکه بهداشت و درمان شهرستان تاکستان در حاشیه این مراسم با تشریح راه های ابتلا به بیماری ایدز، راه کارهای مبارزه و گرفتار نشدن به دام این بیماری عفونی و مهلک را بررسی کرده و به سوال های تعدادی از دانشجویان پیرامون بیماری ایدز پاسخ دادند.

 مقدمه

  فرهنگ تعيين كننده چگونگي تفكر و احساس اعضاي جامعه است. فرهنگ راهنماي اعمال انسانها و معرف جهان بيني‌هاي آنها در زندگي است. فرهنگ عمومي به معناي فرهنگ غالب و گسترده‌اي است كه در ميان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه‌اي از عقايد،‌ارزشها، جلوه‌هاي احساسي و هنجارهاست كه اجبار اجتماعي غير رسمي از آن حمايت مي‌كند و فراتر از گروهها و اقشار خاص در كليت جامعه مورد قبول است. بر اين اساس فرهنگ عمومي از سه حوزه اصلي ارزشها، عقايد، باورها و هنجارها تشكيل يافته است. در كشور ايران به دليل اهميت خاصي كه به اين موضوع داده مي‌شود روز 14آبان به نام روز فرهنگ عمومي نام گذاري شده است و اين امز ضرورت توجه و بررسي به اين مفهوم را بيان مي‌كند. در مقاله حاضر ضمن تعريف فرهنگ و فرهنگ عمومي، ضرورت توجه به آن در كشور ايران و فرهنگ عمومي جامعه اسلامي از منظر جامعه شناختي مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

  ابعاد و دامنه مفهومي كه به عنوان «فرهنگ» مي شناسيم، آنقدر عميق و وسيع است كه مشكل مي‌توان آن را در قالب تعريفي مشخص و محدود گنجانيد. با مراجعه به بحثهاي جامعه شناسان و صدها توصيف و تعريف از «فرهنگ» بطور كلي مي‌توان دريافت كه از ارزشها و اعتقادات و باورها گرفته، تا منش و خصائل و هنجارها و ادبيات و هنر و معماري، آئين‌ها و افسانه و اسطوره همگي ذيل مجموعه فرهنگ مي‌گنجد. مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعي يكي از كم تعريف پذيرترين مفاهيم است كه گاه برخي آن را پديده‌اي انساني دانسته‌اند كه همه پديده‌هاي انساني را در برگرفته و در مقابل طبيعت قرارش داده‌اند و گاه نيز صرفاً شامل بقايايي به حساب آورده‌اند كه شامل همه چيزهايي مي‌شود كه نمي‌توان آنها را در مفاهيم سياست، اقتصاد و دين جاي داد. برخي از مؤلفان امروزي نيز برآنند تا فرهنگ را يك بعد هميشه حاضر از زندگي اجتماعي افراد بدانند.    فرهنگ در واقع در چهار راه انديشه و احساس قرار گرفته و آن را بايد در حوزه اجتماعي، معادلي دانست براي نظام رواني احساسي كه به غرايزها ساختار مي‌دهد. بازنمايي و جهان بيني را براي ما ممكن مي‌كند و ميان امر واقعي و امر خيالي از ميان نمادها، اسطوره‌ها، هنجارها، آرمان‌ها و ايدئولوژيها رابطه ايجاد مي‌كند. به بيان ساده، فرهنگ، يك پديده اجتماعي است كه از سويي در تلاش انسانها براي پاسخگويي به نيازهاي گوناگونشان پديد مي‌آيد و از سوي ديگر راهنماي فكر و عمل انسانها براي رفع نيازهايشان است. مثلاً در يك جامعه نياز به غذا باعث ايجاد روش خاصي براي كشت و كار مي‌شود كه در اثر گذشت زمان، ‌خوگرفتن به اين روش و تكرار روش توسط اعضاي جامعه بخشي از فرهنگشان مي‌شود.[1]

فرهنگ عمومي

  «فرهنگ عمومي عبارت است از محموعه منسجم و نظام يافته‌اي از اهداف، ارزشها، عقايد، باورها، رسوم و هنجارهاي مردم متعلق به يك جامعه بزرگ، قوم يا ملت»[2] بنابراين فرهنگ عمومي، شامل تمامي فعاليتهاي مبتني بر انديشه و عادت است كه در جهت برآوردن نيازهاي بشري بسته به انواع جوامع از نظر تاريخي، سياسي، اقتصادي، مذهبي، رفتارهاي عمومی مردم را شكل مي‌دهد. همه انسانهايي كه از گذشته‌هاي دور تا كنون در اقصي نقاط دنيا زندگي كرده‌اند؛ فرهنگ داشته‌اند. پس فرهنگ يك پديده عام است و هيچ گروه يا فردي در جامعه انساني نمي‌توان يافت كه فرهنگ نداشته باشد؛ اما از آنجايي كه اقوام و جوامع مختلف به نحوه يكساني در برآوردن نيازهاي خود و برخوردشان براي رفع نيازها يكسان نبوده است، طبيعتاً فرهنگ خاص خود را ساخته و پرداخته‌اند و از اين رو است كه در جوامع مختلف، تنوع فرهنگي به چشم مي‌خورد. ليكن در يك جامعه بزرگ، قوم ياملت، بسياري از ارزشها، باورها، هنجارها، معيارها و الگوهاي رفتاري هستند كه گذشته از تكثر فرهنگي قوميتهاي مختلف جامعه، جنبه عام داشته، همگان آن را پذيرفته‌اند و در يك كل اجتماعي از آن پيروي مي‌كنند. همين جنبه‌هاي عام در يك جامعه بزرگ يا ملت را به عنوان «فرهنگ عمومي» آن جامعه مي‌توان مورد مطالعه و بررسي قرار داد. شخصيت اجتماعي مردم يك جامعه در فرهنگ عمومي آن خلاصه مي‌شود و اهداف و كيفيت و مسير حركت به سوي تعالي با زوال و عقب افتادگي آن تحت تأثير فرهنگ عمومي است. لذا اهميت شناخت و بررسي فرهنگ عمومي براي ارتقاء و تحول آن در مسير رشد و توسعه، آشكار مي‌شود. بسياري از پژوهشگران براي واكاوي فرهنگ عمومي و اصلاح و برنامه ريزي آن ابتدا به بررسي دقيق آن از طريق كاركردهاي سطوح و لايه‌هاي مختلف فرهنگ مي‌پردازند. زيرا فرهنگ از سطوح مختلفي مشتق شده است. برخي از اين مشتقات در يك نظام فرهنگي، پايه‌ها و ريشه‌هاي فرهنگ عمومي را مي‌سازند. اين بخش را لايه زيرين مجموعه مي‌نامند كه ديگر سطوح و لايه‌ها بر آن قرار دارند. مي‌توان گفت كه جهان بيني‌ها و شناخت شناسي در اين سطح قرار دارد كه ريشۀ بسياري از باورها، اعتقادات و ارزشها را به عنوان لايه بعدي فرهنگ تشكيل مي دهند. سطح بعد، آئين‌ها، هنر و ادبيات است كه لايه بعدي را تشكيل مي‌دهند و بر پايه باورها، اعتقادات و ارزشهاي يك جامعه استوارند. لايه بعدي كه بيروني‌ترين و آشكارترين سطح است، هنجارها و الگوهاي رفتاري و معيارهاي اجتماعي در يك جامعه مورد مشاهده و بررسي است. يكي از جامعه شناسان به نام اولسون، فرهنگ را داراي چهار مؤلفه، هنجار، باور، ارزش و تكنولوژي مي‌داند. در هنجار به دنبال اين هستيم كه چه چيز در فرهنگ مردم وجود دارد و در ارزش به دنبال اين هستيم كه چه بايد باشد. در حقيقت نگرش آرماني به آنچه كه در فرهنگ عمومي انتظار داريم، ارزش است و در تكنولوژي، به چگونگي انجام امور توجه داريم.[3]

فرهنگ عمومي در كشور ايران

  كشور ايران كه يك كشور اسلامي است و از دير باز داراي تمدن غني ايراني و ارزشهاي اصيل مي‌باشد، اهميت خاصي به مقوله فرهنگ و تعامل افراد با يكديگر نه تنها به عنوان اعضاي يك جامعه، بلكه به عنوان يك فرهنگ ويژه و شناخته شده جامعه اسلامي، مي‌دهد. فرهنگ عمومي در كشور ايران مبتني بر اصول و معارف اسلامي است. در دين مقدس اسلام غير از اينكه افراد به يك سلسله مباني فردي از نظر مسائل اخلاقي و فرهنگي معتقد هستند، يك سلسله قوانين و برنامه‌هايي وجود دارد كه بر اساس روابط اجتماعي افراد را به يكديگر پايبند مي‌سازد. اما برنامنه ريزيهايي كه اسلام براي هر فرد دارد، جدا از برنامه‌هايي نيست كه براي فرهنگ عمومي يك جامعه پيش بيني كرده است؛ به عنوان مثال وقتي اعتقاد به يك سلسله مباني فردي اخلاقي و فرهنگي مثل پاكي، درستي و حق گويي و بسياري ديگر اصول اوليه براي هر فرد در نظر گرفته مي‌شود، اين امر مي‌تواند ريشه و پايه برقراري روابط و مناسبات اجتماعي درستي را بنا نهد. بديهي است كه در چنين ديني، فرهنگ عمومي نيز بر پايه همزيستي، مودت، محبت، همكاري، همياري و كمك و دستگيري از يكديگر است. مهرورزي و عدالت اجتماعي و ظلم ستيزي از محوري ترين اصول اسلام در فرهنگ عمومي جامعه است. در غرب وقتي فرهنگ عمومي تعريف مي‌شود، رفتارهاي عرفي مبنا قرار مي‌گيرد. اما در جامعه اسلامي ايران همانطور كه در بخش قبل سطوح مختلف فرهنگ را تشريح كرديم، الگوهاي رفتاري جامعه اسلامي منبعث از لايه‌هاي زيرين است كه همانا انديشه‌هاي ديني بر آن حاكمند. در جامعه ايران وقتي از دين صحبت مي‌شود، كليه سطوح يعني باورها، ارزشها، هنجارها، رفتار، عرف و شئون اجتماعي كه عناصر فرهنگ عمومي هستند، بر اساس تعاليم اسلامي شكل گرفته‌اند. بنابراين اصلي‌ترين مسأله فرهنگ عمومي در ايران، كمال جويي است. و انديشه‌هاي ديني كه وجه ارزشي دارند، بر رفتارها و مناسبات اجتماعي حاكم هستند.[4] فرهنگ درعين حال که ثابت بوده، تغيير پذير نيز هست. بنابراين مي‌توان برخي از بنيانهاي فرهنگ عمومي را كه مطابق دين مبين اسلام نيستند، طراحي كرد و تغيير داد. به منظور اصلاح و توسعه تكاملي فرهنگ عمومي كشور بايد سطوح و زيربنا‌هاي فرهنگي و اصول بنياني رفتارهاي فرهنگي را شناخت و زير بناها و ارزشهاي نامطلوب غیراسلامي را حذف كرد. به منظور ايجاد تغييرات مطلوب در فرهنگ عمومي جامعه ایران توجه به ابعاد سه گانه ارزشها، حوزه قوانین و ضوابط و حوزه اجرای قوانین در سطح جامعه ضروری است. در ايران اسلامي به دليل حاكميت ارزشهاي اسلام، رعايت عدالت اجتماعي و توجه به معنويات در پيشرفت و توسعه مادي جامعه و ترويج روحيه جمع گرايي و اعتقاد به اينكه دستيابي به حد اكثر منافع شخصي از طريق حداكثر شدن منافع جمعي امكان پذير است، از اولويت‌هاي اصلاح فرهنگ عمومي است. ارائه الگو به جامعه در انديشه و رفتار مردم، گام مؤثر ديگري در حاكميت معيارهاي اسلامي در فرهنگ عمومي است. در حوزه قوانين، بايد قوانين و مقرراتي در سطوح خرد و كلان وضع شوند كه با اصول اسلامي و فطرت انسانها هماهنگ باشد. از سوي ديگر پرورش ذهنيت جامعه و ارائه اطلاعات مناسب به مردم مي‌تواند صفات اسلامي را در فرهنگ عمومي كشور احيا نمايد. اعتقاد و عمل نمودن گروههاي مرجع و پايه در جامعه به مصاديق فرهنگ اسلامي مي‌تواند از جمله مهمترين ابزارهاي شيوع فرهنگ صحيح اسلامي و الگوهاي رفتار اسلامي در فرهنگ عمومي جامعه باشد. در بخش قوانين تبادل فرهنگي با جوامع ديگر و دريافت جنبه‌هاي مثبت فرهنگ ديگران به تقويت و غناي فرهنگ عمومي كمك شاياني مي‌كند. تقويت فرهنگ عمومي در حوزه قوانين و ضوابط منحصر به امور اخلاقي و معنوي نيست و در ابعاد سخت افزاري هم با اهميت است؛ به عنوان مثال معماري و همينطور ابزار حمل و نقل و يا محيط‌هاي عمومي كه افراد با آن هر روز سر و كار دارند، بايد بر اساس اصول اسلامي طراحي گردند. در حوزه اجراي قوانين نيز بايد همه افراد از اصول سياستهاي فرهنگي نظام و امور شرعي و ملي به عنوان ملاك‌هاي اساسي، توجه و عنايت كافي داشته باشند. در پايان اساسي‌ترين نكته آن است كه براي اجراي قوانين اسلامي در فرهنگ عمومي كشور و بازسازي و اصلاح فرهنگ عمومي، دولت بايد بيش از آنكه خود را متولی فرهنگ مردم و هدايت فرهنگي آنان بداند، خود را متولی تهيه امكانات و زير ساختها، به ويژه ساختها و ابزار لازم براي توليد و ابداع و اجراي اصول و ارزشهاي اسلامي در فرهنگ عمومي و اشاعه آن در ميان مردم بداند.[5]

[1] . افروغ، كاد، فرهنگ شناسي وحقوق فرهنگي، تهران، فرهنگ و دانش، چاپ اول پائيز 1379، ص 7 تا ص 21.

[2] .فردرو، محسن و ديگران؛ جامعه و فرهنگ (مجموعه مقالات) تهران، آرون، چاپ اول 1380 ص 124 تا ص 170.

[3] . مرعشي، سيد جعفر و ديگران پيرامون فرهنگ عمومي كشور، تهران، سازمان مديريت صنعتي، چاپ اول، 1376، ص 59 تا ص 62 و ص 71 تا ص 73.

[4] . عبداللهي، محمد با قانون گرايي و فرهنگ عمومي [ويژه گرد همايي قانون گرايي و فرهنگ عمومي] تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، چاپ اول، 1378، ص 39 تا ص 48 و ص 93 تا 100.

[5] . عضدانلو،‌حميد، آشنايي با مفاهيم اساسي جامعه شناسي، تهران، نشر ني، چاپ دوم 1386، ص 446 و ص 447.